Barolo - Wijngaard
Barolo stond altijd bekend als "de koning der wijnen, de wijn der koningen". Deze Italiaanse wijn uit Piemonte, gemaakt van de enige druivensoort nebbiolo, vindt zijn oorsprong rond de dorpen Barolo en Castiglione Falletto. Barolo (samen met Brunello di Montalcino en Vino Nobile di Montepulciano) verkreeg de DOCG-status bij de oprichting in juli 1980.
Rond dit paar draaien nog negen andere dorpen, waarvan La Morra, Serralunga d'Alba en Monferato d'Alba de belangrijkste zijn. Samen vertegenwoordigen de elf dorpen een productiegebied van iets meer dan 1.700 hectare.
Hoewel "parcelair" wijnmaken de wind in de zeilen heeft, is Barolo historisch gezien altijd een vermenging van druiven uit verschillende wijngaarden geweest. De geologie en het klimaat van de regio zijn voor geen van beide visies vreemd.
Want ook al is het productiegebied relatief klein, de verschillen zijn groot. laten we twee zeer verschillende geologieën onderscheiden. In het oosten, de Serralunga-vallei, is de bodem zandiger, leemachtiger en rijk aan ijzer, fosfor en kalium. De wijnen daar zijn soberder en krachtiger en vereisen een lange rijpingsperiode om zich te ontwikkelen. In het westen bestaat de centrale vallei meer uit kalksteen en klei en bevat ze meer mangaan en magnesium. De wijnen zijn minder krachtig en geuriger en hun textuur zijdezacht.
Met zulke grote verschillen tussen deze sectoren van dezelfde appellatie is het maken van gemengde wijnen heel logisch. Net zoals het heel logisch is om single-vineyards te maken om een vintage te markeren.
Niettemin behouden deze prachtige rode wijnen, ongeacht de aanpak en ongeacht de wijngaard, allemaal de signatuur van Barolo: het aroma van teer en rozen.
De zoektocht naar kwaliteit
De populariteit van Barolo heeft ertoe geleid dat nebbiolo op alle percelen van de appellatie is aangeplant. Uit angst voor een verwatering van de kwaliteit heeft het Barolo-consortium in 2010 de criteria voor de appellatie aangescherpt.
Menzioni Geografiche Aggiuntive
Deze discussie leidt ons steevast naar het begrip wijngaard en perceel. Er wordt al enkele jaren moeite gedaan om ze te benoemen en af te bakenen. Sindsdien is de Menzioni Geografiche Agginutive geïntroduceerd, wat vertaald kan worden als “toegevoegde geografische vermelding”.
Want in Barolo vind je geen wijngaardclassificatie zoals pakweg voor de Bourgondische wijnen. We zullen geen premier of grand cru vinden die Barolo-wijnen onderscheidt.
Uiteraard zijn de beste wijngaarden bekend bij de fervente wijnliefhebbers. Want hier is, meer dan in welke andere wijngaard ter wereld dan ook, de interactie tussen druivensoort en terroir cruciaal. We moeten ons het begrip terroir hiervoor in de breedste zin voorstellen. Het gaat niet alleen om de geologische samenstelling van de bodem, maar ook om de blootstelling aan de zon, de helling en drainage. Al deze elementen spelen een rol bij een druivensoort die zo grillig is als nebbiolo.
Renato Ratti werkte voor het eerst in de jaren '70 en '80 om de bodems en de historische kwaliteit van de wijngaarden te bestuderen. Uit zijn studies ontstond de Carta del Barolo. Ze is nog steeds een referentie. En zelfs als er geen officiële classificatie is, is de Ratti-kaart bij iedereen bekend. Liefhebbers van Barolo kunnen de wijnen die Ratti tot 1e Categoria heeft verklaard gemakkelijk uit hun hoofd opsommen.
Oorlog in Barolo
Barolo-wijnen zijn rijk aan tannines. Tijdens lange fermentaties worden grote hoeveelheden fenol uit druiven gewonnen. Vervolgens rijpen de wijnen in eikenhouten vaten van 20 tot 100 hectoliter. Zelfs als de rijping minimaal 38 maanden duurt – dit is het minimum dat de appellatie vereist, inclusief 18 maanden in vaten – hebben de tannines weinig kans om met de wijn te smelten en is er sprake van een lange rijpingsperiode.
Omdat ze merkten dat consumenten de voorkeur gaven aan jongere wijnen, kozen modernisten voor kortere fermentaties en rijping in Bordeaux-vaten. Er wordt minder fenol uit de druiven gehaald en contact met het hout verzacht de tannines.
Deze diametraal tegenovergestelde visie staat bekend als de Barolo-oorlog, waarbij traditionalisten beweren dat de ziel van Barolo wordt prijsgegeven door deze snellere aanpak.